Geschiedenis van de (Nederlandse) televisie

Tegenwoordig vinden we in ieder huishouden wel één of meerdere televisies terug. Vaak een grote tv in de woonkamer, voorzien van Ultra HD beeldkwaliteit en Smart TV. En in de slaapkamers een compacter model, misschien wel met ingebouwde DVD-speler. Voor ons is tv-kijken heel vanzelfsprekend geworden, maar hoe is dit ontstaan?

Wie heeft de televisie uitgevonden en welke mijlpalen kunnen we terugvinden in de Nederlandse historie? In dit TVpedia artikel van Slimster nemen we jullie mee op reis door de geschiedenis van de (Nederlandse) televisie. Ontdek alles over de ontwikkeling van tv-uitzendingen!

Nipkowschijf voor bewegende beelden

De televisie zag er natuurlijk niet altijd uit zoals we hem nu kennen. Het begon allemaal met de Nipkowschijf, gepatenteerd in 1884 door de Duitser P. Nipkow. Hij maakte een snel draaiende, cirkelvormige schijf waarin spiraalvormige gaatjes waren gemaakt. Ieder gat trok een beeldlijn wanneer een lichtstraat door deze gaatjes Hierachter was een fotocel geplaatst die de hoeveelheid doorgelaten licht omzette in elektrische spanning. Deze spanning stuurde een lamp aan en deze projecteerde een beeld via een tweede Nipkowschijf. Dit elektromechanische systeem was de eerste stap in de geschiedenis van de televisie.

Eerste uitzendingen op beeldbuis

Vervolgens ontwikkelde een andere Duitser de beeldbuis televisie. F. Braun produceerde de eerste geheel elektronische tv. Hierbij waren buizen gemonteerd achter het scherm, welke zorgden voor de samenstelling van het beeld. Daar komt dus de benaming beeldbuis vandaan. Tegenwoordig werken de LCD en LED televisies anders, maar de uitdrukking ‘voor de buis’ zitten blijft bestaan.

In 1935 vond de eerste televisie-uitzending ter wereld plaats in Berlin. Frankrijk volgde in 1937 met het uitzenden van tv-beelden. In Nederland werd pas na de Tweede Wereldoorlog voor het eerst een televisie uitzending getoond. Philips was de eerste die experimenteerde met televisie uitzendingen. In 1951 werd dit voortgezet door de radio-omroep. De eerste officiële uitzending in de Nederlandse televisiegeschiedenis vond plaats op 2 oktober 1951 vanuit NTS-studio ‘Studio Irene’ in Bussum.

Deze uitzending werd geopend door staatssecretaris Cals en NTS-voorzitter prof. J. B. Kors. Verder werden er items getoond over beiaardklokken, de geschiedenis van televisie en het spel de Toverspiegel. De beelden werden in zwart-wit uitgezonden. En natuurlijk hadden slechts weinig mensen een beeldbuis, waardoor er veel met vrienden en familie samen werd gekeken. Er was 1 omroep die 3 uur per dag tv uitzond.

Nationale televisiegeschiedenis

In het televisiebesluit van 1956 werd gekozen voor een verzuild systeem met verschillende tv-omroepen (op basis van geloofsstromingen). Zo werd de zendtijd verdeeld tussen AVRO, VARA, NCRV en KRO. Ook werd besloten dat tv-kijkers kijkgeld moesten betalen. Dit werd de omroepbijdrage genoemd en hiermee werden de programma’s van de publieke omroepen gefinancierd.

Een andere grote stap in de geschiedenis van (Nederlandse) televisie is de introductie van de kleurentelevisie. Dit werd mogelijk gemaakt door het PAL-systeem van Telefunken. Dr. Walter Bruch uit Duitsland ontwikkelde dit vanuit het Amerikaanse NTSC. In 1967 werd de eerste kleuren-tv verkocht in Nederland. In datzelfde jaar werden ook de eerste reclames uitgezonden.

In 1978 had ongeveer 61% van de Nederlandse huishoudens een kleuren televisie in de woonkamer staan. De jaren erna verbeterde de kwaliteit van tv-uitzendingen enorm en er kwamen meer omroepen bij. Rond 1985 hadden de meeste Nederlanders een kleurentelevisie aangeschaft. Destijds waren programma’s als Spel Zonder Grenzen, Swiebertje, Een van de Acht en De Glazen Stad erg populair. TV kijken werd de belangrijkste vrijetijdsbesteding en er werd minder tijd besteed aan gezelschapsspellen of het lezen van boeken.

Duaal bestel

Een belangrijk punt in de televisie geschiedenis is het ontstaan van commerciële zenders. Tot eind jaren 80 kenden we enkel de publieke omroepen, maar op 2 oktober 1989 werd RTL-Véronique toegelaten (later bekend als RTL4). Deze zender was gevestigd in Luxemburg, maar richtte zich wel op de Nederlandse televisiekijkers.

Het duale bestel houdt in dat publieke en commerciële omroepen naast elkaar bestaan. In 1993 en 1995 kwamen er meer van deze commerciële zenders bij. Zo begon RTL5 met uitzenden, maar ook Veronica en SBS6 werden geïntroduceerd.

Digitale televisie

Begin jaren negentig werd digitale tv ontwikkeld. Eerst was analoge tv de standaard en kon je maximaal 30 zenders ontvangen. Digitale televisie maakte het mogelijk om tot wel 100 zenders te ontvangen én dit in betere kwaliteit.

Digitale televisie maakt het namelijk mogelijk om beelden in HD-kwaliteit te ontvangen. Zo werden er steeds meer programma’s in Full HD kwaliteit uitgezonden. In Europa wordt gebruik gemaakt van de DVB-standaard, wat staat voor Digital Video Broadcasting. Met deze standaard wordt de beeld- en geluidskwaliteit verbeterd en is compressie van het signaal mogelijk.

Recente ontwikkelingen televisies

De afgelopen jaren hebben er veel ontwikkelingen plaats gevonden in de geschiedenis van de televisie. Er wordt veel gedaan aan de ontwikkeling van technieken om de beeldkwaliteit te verbeteren. Zo zijn er tegenwoordig Ultra HD (4K) tv’s verkrijgbaar en is men zelfs bezig met het ontwikkelen van 8K televisies. Daarnaast richten merken zich op zuinigere beeldschermen en een betere kleurweergave. Zo is enkele jaren geleden de OLED TV geïntroduceerd. Samsung kwam met de Quantum Dot techniek als tegenhanger. Alles is erop gericht om jouw kijkervaring te verbeteren.

Een andere techniek die we niet mogen vergeten is High Dynamic Range (HDR). HDR biedt een verbeterde helderheid en kleurweergave. Donkere en lichte kleuren kunnen beter naast elkaar worden weergegeven, zonder dat de kleuren in elkaar overlopen.

Verwacht wordt dat televisie producenten de komende jaren vol in gaan zetten op verdere verbetering van beeldkwaliteit, kleurweergave en smart platforms.

In de tabel hieronder zie je enkele belangrijke momenten in de geschiedenis van de Nederlandse televisie.

Er is veel gebeurd in de geschiedenis van de (Nederlandse) televisie. Van zwart-wit uitzendingen op een bolle beeldbuis, tot het streamen van Netflix op een flinterdunne Smart TV. De televisie ontwikkelingen volgen elkaar hedendaags in rap tempo op. Wat de toekomst gaat brengen weten we niet, maar de televisie zal nog jaren lang een centrale rol blijven spelen in de Nederlandse huishoudens.